Dziewięć żywotów Tomasza Katza (2000)

Surrealistyczna czarna komedia o koncu swiata; dziwaczna i intrygujaca mieszanina absurdu i metafizyki rodem z Lyncha oraz brytyjskiego humoru, zaserwowana w wybitnie eklektycznej stylistyce - komedii, dramatu, kina niemego, wideoklipu, kryminalu. Czarno-biale kadry, obficie czerpiace z niemieckiego ekspresjonizmu, ogladamy raz w rytmie nowoczesnej, pulsujacej elektroniki, innym razem w akompaniamencie hipnotycznego spiewu operowego, a jeszcze kiedy indziej w iscie kabaretowej, cyrkowej oprawie. Film zdecydowanie dla fanow eksperymentow operatorskich i postmodernistycznych zabaw stylem.

Fabula: wspolczesny Londyn, dzien zacmienia słonca. Niemal na ksztalt rewersji tego astronomicznego zjawiska odsuwa sie wlaz wiodacy do kanalow miejskich, ukazujac blada, dziwnie ubrana postac. Jest to tytulowy bohater, Tomas Katz. Potrafi on wcielac sie w przypadkowo spotkane osoby - zaczyna od taksowkarza przy londynskiej obwodnicy M25. Nastepuje rozmowa tak naprawde kluczowa dla przeslania filmu:

Taksowkarz: (...) dosc smiesznie jest lapac taksowke na M 25.
Katz: Naprawde? Czemu?
Taksowkarz: Moglby pan zajechac za daleko.
Katz: Mysle, ze to raczej nieprawdopodobne.
Taksowkarz: No, ale to jedna z najczęsciej uczeszczanych tras w Europie.
Katz: Doprawdy? Fascynujace.
Taksowkarz: Tak. Niektorzy ludzie nazywaja ja "nieskonczona droga". A ona jest po prostu okragla jak obwarzanek. Wciaz zakreca.
Katz: To znaczy, ze donikad nie prowadzi?

Potem Katz zostaje jeszcze ministrem rybolowstwa, szefem londynskiego metra, i wieloma innymi. Wybucha chaos... Przejrzec niecne zamiary Katza moze tylko niewidomy porucznik, ktorego osobliwe metody sledcze przywodza na mysl charyzmatyczna postac agenta Coopera z Twin Peaks.

Pod koniec filmu dusze mieszkancow przekraczaja brame o nazwie "Gehenna". Jak wiadomo, Gehenna byla dolina wyznaczajaca w czasach starozytnych granice Jerozolimy - a jednoczesnie wysypiskiem smieci, miejscem kremacji cial przestepcow oraz innych jednostek niegodnych normalnego pogrzebu. W judaizmie Gehenna to symbol kultu falszywego boga, niegodziwosci oraz najnizszego poziomu piekla, z ktorego nie ma powrotu. W Dziewieciu zywotach... "Gehenna" opatrzona jest podpisem Zaciągniemy nasze zwłoki i zawiesimy nad naszymi duszami przy M 25... Jedna z najbardziej uczeszczanych tras - wyznaczajaca granice miasta niczym biblijna Gehenna, prowadzaca tak naprawde donikad, bo jedynie z powrotem do punktu wyjscia - staje sie tu symbolem piekla, do ktorego zmierza wspolczesny czlowiek czczacy i bezkrytycznie sluchajacy falszywych bogow takich jak np telewizja, ktorej motyw przewija sie przez caly film. Innym pseudo-boskim elementem jest wszechwidzacy system kamer miejskich, ktorych pilnuje bezmyslny "Dave"...

                                             

Hans Bellmer

Cialo podobne jest do zdania, ktore pragnie, abysmy rozlozyli je na poszczegolne wyrazy i przy pomocy kolejnych, mnozonych w nieskonczonosc anagramow odkryli na nowo jego prawdziwy sens

Bellmer, Mala anatomia obrazu

Seria rzezbiarskich instalacji "Lalka" to artystyczna odpowiedz Bellmera na kult "perfekcyjnego ciala", proba ujarzmienia erotyki i pozadania poprzed rozlozenie go na czesci, deformacje, groteskowa metamorfoze. Cialo jest tu bardzo ambiwalentne - z jednej strony zniewolone, z drugiej ekshibicjonistyczne, z jednej reprezentujace pragnienie, z drugiej - rozklad i smierc. Bellmer nawiazuje tez do ciala jako lalki - czesci spektaklu, z aktorem i publicznoscia, konstruujaca, oczekujaca, oceniajaca.

Dave McKean

brytyjski ilustrator, fotograf, grafik i filmowiec, ktorego tworczosc przesycona jest mrocznym surrealizmem i abstrakcja. Cialo ludzkie figuruje jako glowny obiekt jego wykreconych fantazji, jest powyginane, zdeformowane, zmutowane, czesto scalone z maszynami - jakby z pogranicza horroru i steampunku; Lyncha, HR Gigera i Sigismondi. McKean zilustrowal wiele komiksow i ksiazek dla dzieci oraz okladek dla takich autorow jak Stephen King czy Jonathan Carroll; stale wspolpracuje z Neilem Gaimanem, tworca m.in. Koraliny, z ktorym nakrecil Mirror Mask. Zaprojektowal tez ponad 150 okładek do plyt, m.in. dla Tori Amos, Skinny Puppy, Dream Theater, Fear Factory, Paradise Lost, Stabbing Westward czy Alice Cooper.

Sherlock (BBC)

                     

Sherlocka Holmesa ani jego genialnych umiejetnosci obserwacji i dedukcji nie trzeba przedstawiac nikomu. Mozna byc fanem powiesci Arthura Conana Doyla badz nie, jednak Sherlockowi wykreowanemu przez BBC naprawde ciezko sie oprzec. W swej XXI-wiecznej wersji Sherlock jest, jak sam sie okresla, jedynym na swiecie "detektywem doradczym" - co oznacza, ze policja zwraca sie do niego o pomoc wtedy, gdy nie moze sobie z czyms poradzic - czyli "zawsze". Jest tez socjopata ("wysokofunkcyjnym"), co przejawia sie jego kompletnym brakiem empatii ("Czy przejmowanie sie uczuciami ofiar pomoze je uratowac?"), tendencja do manipulowania kazdym kogo napotyka na swojej drodze w celu osiagniecia zalozonego celu oraz brakiem umiejetnosci pielegnowania wiezi emocjonalnych z nawet najblizszymi mu ludzmi (czyli z jego wspollokatorem i partnerem dr Johnem Watsonem oraz bratem, Mycroftem, jedna z nielicznych osob ktore dorownuja Sherlockowi intelektem).

Sherlock przejawia tez wiele cech charakterystycznych dla zespolu Aspergera, m.in. czesto nietypowa prozodie, manieryzmy ruchowe i sztywne trzymanie sie specyficznych rytualow, ignorancje wobec norm i kodow spolecznych oraz zasad rzadzacych codzienna interakcja, zawezone, specjalistyczne, obsesyjne i niestandardowe zainteresowania (psychika przestepcow, obserwowanie i rozszyfrowywanie ludzi, umiejetnosc rozroznienia 240 gatunkow tytoniu) oraz absolutny egocentryzm, co rodzi u niego permanentna irytacje, gdy musi wyjasnic "jakze logiczny" tok swego rozumowania "maluczkim". Ale to jeszcze nie wszystko. Diagnozuje tez u niego zaburzenie afektywne dwubiegunowe - co oznacza, ze oscyluje pomiedzy epizodami maniakalnymi, gdy natrafia na fascynujace wyzwanie intelektualne i calkowicie zanurza sie w swiat dedukcji, badz depresyjnymi, gdy z powodu braku morderstw wykancza go nuda, wiec wynajduje mocno kontrowersyjne metody zapewnienia sobie rozrywki, takie jak strzelanie w sciany badz dziwaczne eksperymenty z roznymi czesciami ciala skladowanymi w lodowce, czym doprowadza do rozpaczy Mrs Hudson, wynajmujaca mieszkanie jemu i Watsonowi. John w wersji BBC jest weteranem wojny w Afganistanie, ma psychosomatyczne bole w nodze i intrygujace tiki nerwowe, co w pelni pozwala wykazac sie talentem aktorskim grajacemu go Martinowi Freemanowi. Sherlock to dynamiczna, niebanalna, wciagajaca produkcja, zaskakujaca przede wszystkim genialnymi dedukcjami glownego bohatera, a takze fascynujace studium socjopatii i ekscentryzmu, prowadzacego do wielu dziwacznych sytuacji.

Zapewne pokochalabym ten serial jeszcze bardziej gdyby tworcy wykorzystali XXI-wieczny potencjal zeby wprowadzic jakas naprawde niespodziewana wariacje - np czyniac Sherlocka albo Watsona kobieta. Najlepiej czarna (tak, tak, moj glod lamania tradycyjnych narracji nigdy nie spi). I gdyby jedyna silna kobieca postac wprowadzona do serialu nie byla seksualnym dominatrixem, ale po prostu SILNA KOBIETA. I gdyby jednak nie zostala pobita intelektualnie przez Sherlocka, poniewaz silniejsza okazala sie jej wlasna kobieca, emocjonalna, sentymentalna strona. To tyle - reszte goraco polecam.

Na zachete:

                    

                    

Irina Ionesco

rumunska fotograf, tworczyni zmyslowych, mrocznych zdjec osadzonych w buduarowej estetyce. Od początku lat 70tych ubieglego wieku fotografowala przede wszystkim swoja piecioletnia corke Eve, wywolujac tym liczne kontrowersje ze wzgledu na tresc postrzegana przez wielu jako pedofilska. Doprowadzilo to wreszcie do odebrania corki artystce i umieszczenia jej w domu dziecka.